Informacje o gminie

1) Liczba mieszkańców gminy – 4 892

W przedziale 1994 – 2004:

urodzenia: 558,
zameldowania: 1 165,
zgony: 625,wymeldowania: 54.

Przedziały wiekowe:

0 – 15: 942,
16 – 35: 1 350,
36 – 55: 1 228,
56 – 65: 434,
66 i więcej: 935.

2) Powierzchnia gminy: 144 km2

3) Infrastruktura społeczna: 3 szkoły podstawowe – (Aleksandrów, Dąbrowa nad Czarną, Skotniki), 1 gimnazjum – (Dąbrowa nad Czarną), 3 przedszkola – przy każdej szkole podstawowej, 3 ośrodki zdrowia – (Aleksandrów, Dąbrowa nad Czarną, Skotniki)

4) Infrastruktura techniczna – gmina jest zwodociągowana w 95%, telefony stacjonarne – 100%, maszt telefonii komórkowej w Niewierszynie, 2 turbiny wytwarzające prąd: Dąbrowa n. Czarną, Siucice Kol., gęsta sieć dróg: gminne – 11, lokalne – ok. 160, jeden odcinek drogi krajowej (Jaksonek), brak gazyfikacji i kanalizacji.

5) Występuje niewielkie zróżnicowanie zatrudnienia; różnorodność zawodów, w jakich mieszkańcy podejmują pracę jest niewielka, najczęściej szukają pracy w swoim wyuczonym zawodzie; niechętnie przekwalifikowują się.

6) Środowisko naturalne nie jest zanieczyszczone; nie ma na terenie gminy zakładów przemysłowych, stąd emisja zanieczyszczeń jest minimalna, a związana jest przede wszystkim z tym, że w bardzo małym stopniu wykorzystywane są ekologiczne źródła ciepła.

Na terenie gminy Aleksandrów znajdują się liczne zabytki architektury.
W rejonie tym żywe są nadal tradycje kultury ludowej. Do najcenniejszych zabytków architektury sakralnej należy zaliczyć drewniany kościół późnogotycki i dwór późnorenesansowy w Skotnikach.

Skotniki to miejscowość położona w niewielkiej odległości od Pilicy z trzech stron otoczona lasami. Centrum tej miejscowości przypomina miasteczko z prostokątnym rynkiem. Jest tu okazały dwór w parku oraz drewniany kościół z około 1531 roku z wyposażeniem wnętrza o dużych walorach artystycznych.Dwór w Skotnikach stoi na niewielkim wzniesieniu po wschodniej stronie rynku. Jest to budowla piętrowa, podpiwniczona, kryta gontem, powstała w I połowie XVI w. Zbudował ją prawdopodobnie możny właściciel dóbr skotnickich, Mikołaj Spiwek. W późniejszym okresie dwór ten był rozbudowany. Obecnie nie jest użytkowany.

Dąbrowa nad Czarną położona jest po prawej stronie rzeki. Nazwa wskazuje, że powstała ona na karczunku leśnym. Już w (1176 r.)została nadana przez Kazimierza Sprawiedliwego klasztorowi Cystersów w Sulejowie, w którego posiadaniu pozostała aż do 1819 roku. Obecnie Dąbrowa obejmuje osiedle kościelne, wieś oraz kolonię utworzoną w 1870 roku. Wieś ta słynęła z garncarstwa od czasów Kazimierza Wielkiego. Znajduje się tu kościół murowany wzniesiony w latach 1890- 1903 oraz drewniany, piętrowy młyn wodny czynny do dziś. W pobliżu mostu na Czarnej widnieje płyta upamiętniająca miejsce rozstrzelania przez hitlerowców 20 członków AK w styczniu 1944 roku.

Naprzeciw Dąbrowy, na lewym brzegu rzeki Czarnej zachował się do obecnych czasów dwór w Dębowej Górze, z pięknym widokiem na panoramę osiedla kościelnego i wsi Dąbrowa w dolinie rzeki. Jest to murowany, parterowy dwór myśliwski opatów sulejowskich z połoy XVIII w. Wokół dworu pozostały resztki dawnego parku z okazałymi lipami, modrzewiami i jesionami.

Gmina Aleksandrów powstała w 1973 roku w wyniku ogólnokrajowej reorganizacji terenowej administracji państwowej.

Położona jest w środkowej części powiatu piotrkowskiego z nieznacznym przesunięciem ku wschodowi na prawym brzegu rzeki Pilicy. Sąsiaduje z gminami:

- od północy z gminą Mniszków ,

- od wschodu z gminą Paradyż i Żarnów,

- od południa z gminą Przedbórz,

- od południowego zachodu z gminą Ręczno,

- od zachodu z gminą Sulejów.

Gmina ma kształt nieregularnego, wydłużonego z północy na południe wieloboku o powierzchni 144 km2. Na północy granicę stanowią lasy dochodzące do drogi Łódź-Radom. Najbardziej na południe wysunięta jest zachodnia część gminy. Granicę stanowi tu strumień wpadający do Pilicy. Najbardziej na wschód sięgają łąki na prawym brzegu rzeki Czarnej w pobliżu wsi Siucice Kolonia. Zachodnią granicę gminy stanowi w większości rzeka Pilica, której zakole w pobliżu Zygmuntowa jest najbardziej wysunięte na zachód. Od ujścia rzeki Czarnej Malenieckiej do Pilicy w pobliżu wsi Ostrów gmina biegnie na wschód od rzeki Pilicy przez obszary leśne.

Główną oś gminy stanowi droga Łódź- Radomsko, która na terenie gminy ma kierunek N-S. W środkowej części gminy, w odległości 2 km od głównej drogi znajduje się Aleksandrów, siedziba władz gminnych.

Nawiązując do historii warto przypomnieć, że obszar obecnej gminy położony w obrębie historycznej dzielnicy Małopolski stanowił w czasach piastowskich zachodni skrawek prowincji sandomierskiej, a później województwa sandomierskiego.

W czasach Księstwa Warszawskiego podporządkowany był Departamentowi Radomskiemu. Po Kongresie Wiedeńskim władze Królestwa Polskiego przebudowały poprzedni podział administracyjny na województwa, obwody i powiaty.

W nowej strukturze omawiany obszar pozostał w granicach województwa sandomierskiego w obwodzie opoczyńskim, który obejmował powiaty : opoczyński, konecki i szydłowiecki. Teren gminy znalazł się wówczas w powiecie opoczyńskim

W marcu 1837 r. województwa zostały przemianowane na gubernie, a w październiku 1942 r. obwody na powiaty , te zaś na okręgi. Teren gminy znalazł się wtedy w obrębie Guberni Radomskiej na peryferiach powiatu opoczyńskiego. Stan ten trwał do roku 1867,kiedy to nastąpił podział powiatu opoczyńskiego. Z jego południowej części utworzono powiat konecki.

Granica powiatów przebiegała na terenie dzisiejszej gminy od rzeki Pilicy na wschód wzdłuż granic wsi Szarbsko, Dąbrówka i stąd na południe wzdłuż granic wsi Stara, Niwa Wolińska, Wólka, Reczków, Wacławów.

Po wyłączeniu powiatu koneckiego w powiecie opoczyńskim pozostały gminy : Niewierszyn z siedzibą w Aleksandrowie, Machory z siedzibą w Marcinkowie i Radonia z siedzibą w Mniszkowie. W skład tych gmin z dzisiejszego terenu gminy Aleksandrów wchodziły wsie :

Gmina Niewierszyn - Aleksandrów, Borowiec, Ciechomin, Dębowa Góra, Janikowice, Kalinków, Kamocka Wola, Kawęczyn, Kotuszów, Marianów, Niewierszyn, Ostrów, Rożenek Ruda, Stefanów, Wiatka, Zalesie.

Gmina Machory - Brzezie, Justynów, Siucice, Wolica.

Gmina Radonia - Dąbrowa, Jaksonek, Taraska, Włodzimierzów.

Tak więc obszar gminy znalazł się na krańcach dwóch powiatów - stanowił bowiem południowo - zachodnią część powiatu opoczyńskiego i północno - zachodnią część powiatu koneckiego. W guberni radomskiej pozostał do 1915 r., a następnie po wybuchu I - szej wojny światowej znalazł się w austriackiej strefie okupacyjnej. Po powstaniu niepodległej Polski powiat opoczyński i konecki weszły w skład województwa kieleckiego i pozostały w nim do 1975 r., na krótko tylko przechodząc do województwa łódzkiego / w kwietniu 1939 r. zostały włączone do województwa łódzkiego, a w maju 1950 r powróciły w granice województwa kieleckiego.

W okresie okupacji hitlerowskiej teren gminy należał do Generalnej Guberni Dystryktu radomskiego. Dochodząc do okresu okupacji hitlerowskiej należy wspomnieć o walkach toczących się na tym terenie z okupantem. Pamięć bowiem o tych dniach jest wciąż żywa, szczególnie wśród starszej generacji społeczeństwa. Tereny gminy otoczone lasami sprzyjały prowadzeniu walk partyzanckich. Już na początku okupacji powstały na terenie gminy komórki Związku Walki Zbrojnej. Początkowo ich działalność polegała na werbowaniu członków, organizowaniu sztabów itp. Na początku 1943 r. na teren gminy dotarła piotrkowska organizacja PPR (Polska Partia Robotnicza) organizując przy pomocy miejscowych działaczy komórki PPR w Dąbrowie , Zygmuntowie , Janikowicach, Niewierszynie, Władysławowie. Wielu mieszkańców gminy w okresie okupacji należało do PPR i GL (Gwardia Ludowa), a także AK (Armia Krajowa). Dlatego ze strony okupanta dotknęły ludność prześladowania i represje. Pod pretekstem walk z partyzantami hitlerowcy dokonali krwawej pacyfikacji wsi Zygmuntów.

30 listopada cała wieś Zygmuntów została spalona, a 46 jej mieszkańców zamordowanych. Obecnie w miejscu pacyfikacji stoi obelisk ku czci pomordowanych wystawiony w 1966 r. przez społeczeństwo powiatu koneckiego. Również w Dąbrowie nad Czarną hitlerowcy rozstrzelali w 1944 r. 20 członków AK. W pobliżu mostu na Czarnej widnieje płyta upamiętniająca miejsce straceń.

Po wyzwoleniu kraju w 1945 r. władze Polski Ludowej przywróciły na uwolnionych spod okupacji terenach przedwojenny podział administracyjny. Zmiany w okresie powojennym obejmowały :

- utworzenie w 1954 r. gromad w Aleksandrowie, Dąbrowie, Dąbrówce, Rożenku i Skotnikach.

- zlikwidowaniu w 1969 r. gromad w Dąbrówce i Rożenku.

- utworzenie w 1973 r. gminy Aleksandrów w skład której weszły dawne gromady : Aleksandrów, Dąbrowa, Skotniki, (bez wsi Józefów Stary, Faliszew, Reczków Stary) oraz część gromady Skórkowice z miejscowościami Wolica, Justynów, Siucice Siucice Kolonia, Skumros.

Należy zaznaczyć, że miejscowości leżące na obszarze dzisiejszej gminy związane były z Opocznem i Końskimi /siedzibami dawnych powiatów / tylko administracyjnie. Po wprowadzeniu dwustopniowego podziału administracyjnego kraju w 1975 r. gmina znalazła się w obrębie województwa piotrkowskiego.

Od 1990 roku w wyniku nowego podziału administracyjnego państwa gmina Aleksandrów znajduje się w powiecie piotrkowskim i liczy 32 sołectwa.

Obecnie gmina ma typowo rolniczy charakter. Przeważają gleby klasy V i VI.

Przemysł zbożowy, który dominował na terenie gminy przed 1989 rokiem, przestał obecnie prawie istnieć. Nowe warunki ekonomiczne wywołane przechodzeniem od gospodarki uspołecznionej do wolnorynkowej, spowodowały upadek między innymi sektora społecznego „Samopomoc - Chłopska”. W sferze tego sektora znajdował się przemysł zbożowy. Zajmował się on przetwarzaniem zbóż na mąkę i otręby, które wykorzystywane były do produkcji pieczywa w spółdzielczych piekarniach oraz na sprzedaż ludności. Ponadto prowadziły one działalność usługową w postaci przerobu ziarna zbóż na śrutę, którą rolnicy traktują jako paszę dla zwierząt. Przemysł ten oparty był na młynach napędzanych siłą wody.

Przemysł drzewny bazujący na miejscowych zasobach drewna występuje w postaci tartaków, zlokalizowanych na obszarze Skotnik i Dąbrowy nad Czarną.

Tradycje rzemiosła, bogate jeszcze w początkach naszego wieku, obecnie nie są kontynuowane. Opisywany teren słynął głównie z garncarstwa i kowalstwa.

Na dzień 1.01.2005r. gmina Aleksandrów liczy 4 892 mieszkańców.